23 Μαρτίου 2015

Κίνηση του ποσοστού κέρδους, ΗΠΑ 1946-2012

Αφού εξηγεί τους δείκτες που μετρά για να προσεγγίσει την θεώρηση του Μαρξ για το ποσοστό κέρδους, ο οικονομολόγος  Michael Roberts καταλήγει, στον πιο πάνω πίνακα, ότι στην περίοδο 1946-2012, ο Μ.Ο του ποσοστού κέρδους στις ΗΠΑ έπεσε κατά 20% αν μετρήσουμε με βάση σημερινές ισοτιμίες και κατά 29% αν μετρήσουμε με ιστορικές ισοτιμίες. Όπως φαίνεται και στο γράφημα, υπάρχει μια μεγάλη κάθετη πτώση στο ποσοστό κέρδους σχεδόν αμέσως μετά τον πόλεμο (1946), και με μια χαμηλότερη κορύφωσή του το 1965· το ποσοστό φτάνει στα χαμηλότερά του σημεία το 1970, το 1980 και το 2009.
Ο Roberts συμπεραίνει:
Αυτό που διαφαίνεται είναι ότι ο νόμος του Μαρξ ισχύει για τις ΗΠΑ: υπάρχει τάση σταδιακής πτώσης του ποσοστού κέρδους στην καπιταλιστική συσσώρευση και αυτή η τάση θα ξεπεράσει τελικά τις αντίρροπες δυνάμεις. Διαφαίνεται όμως επίσης πως για ένα διάστημα, και κυρίως μετά από μια μεγάλη πτώση που απαξιώνει το υφιστάμενο κεφάλαιο, μπορεί να κυριαρχήσουν αντίρροποι παράγοντες -- συγκεκριμένα, αύξηση της υπεραξίας, μεγαλύτερα κέρδη από άλλες χώρες και φθηνότερο σταθερό κεφάλαιο μέσα απ' την τεχνολογική καινοτομία, ανάμεσα σε άλλους. Αυτή ήταν η εμπειρία της λεγόμενης νεοφιλελεύθερης περιόδου απ' το 1982 ως το τέλος του 20ου αιώνα.
Όμως και αυτή η νεοφιλελεύθερη περίοδος "ανάκαμψης", με την φούσκα του ίντερνετ στα τέλη του 1990 και την έκρηξη στην αγορά ακινήτων μέσω πίστωσης μετά το 2002, δεν μπόρεσε να αποκαταστήσει το γενικό κέρδος στα ψηλά επίπεδα των μέσων της δεκαετίας του 1960. Το ποσοστό κέρδους έφτασε σε κορύφωση το 1997 και η ανάκαμψη της αμερικανικής κερδοφορίας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000 και μετά την μεγάλη ύφεση απλώς επέστρεψε το ποσοστό κέρδους στην κορύφωση του 1997.
Αυτό είπα στην ανάρτησή μου για το αμερικανικό ποσοστό κέρδους πέρυσι και αυτό νομίζω ως ισχύει ακόμα: "όταν έπεσε η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου, όπως έγινε στη νεοφιλελεύθερη περίοδο, εξαιτίας της γενικής οικονομικής στασιμότητας των αρχών του 1980 και μετά, εξαιτίας της μείωσης τιμών λόγω της νέας τεχνολογίας στη δεκαετία του 1990, αυξήθηκε το ποσοστό κέρδους. Αλλά στη δεκαετία του 2000, αυτές οι μορφές μείωσης του κόστους είχαν εξαντληθεί και η αναλογία της οργανικής σύνθεσης είχε ξαναυξηθεί σε επίπεδα που δεν έχουμε δει από την κρίση της δεκαετίας του 1970. Αυτή τη φορά όμως το ποσοστό κέρδους δεν έπεσε τόσο, γιατί αυξήθηκε το ποσοστό εκμετάλλευσης(η υπεραξία), σε αντίθεση με την δεκαετία του 1970.  
Η αύξηση της εκμετάλλευσης και της ανισότητας (όπως έχει καταγραφεί από πολλούς, αλλά και σε αυτό το ιστολόγιο), μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική αναταραχή, αλλά λειτουργεί για να κρατήσει ψηλά το ποσοστό κέρδους. Υπάρχουν όμως όρια στην αύξηση του ποσοστού εκμετάλλευσης και η αμερικανική οικονομία μάλλον τα έχει πλησιάσει, κυρίως με τη μείωση της ανάπτυξης της παραγωγικότητας και με την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ να είναι τόσο αδύναμη. Έτσι, το τωρινό ποσοστό κέρδους μπορεί να συντηρηθεί μόνο αν υπάρξει μια απότομη πτώση στην οργανική σύνθεση του κεφαλαίου. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο μέσω μιας μεγάλης υποτίμησης της αξίας των μέσων παραγωγής (και του πλασματικού κεφαλαίου, όπως έχω συζητήσει σε προηγούμενες αναρτήσεις). Και αυτό σημαίνει νέο τέλμα ή ύφεση, πιθανώς ανάλογο του 1980-1982."
***
Αν δεν κάνω βέβαια λάθος, η καταστροφή τμήματος των μέσων παραγωγής μέσω πολέμου είναι μια άλλη μέθοδος πρόκλησης πτώσης στην οργανική σύνθεση του κεφαλαίου, την οποία δεν αναφέρει εδώ ο Roberts. Επίσης, νομίζω πως είναι μια μέθοδος που δεν επισύρει υποτίμηση των μέσων παραγωγής που θα απομείνουν μετά την καταστροφή, αλλά αντίθετα, αύξηση της τιμής τους.
Πηγή: Lenin reloaded

7 σχόλια:

  1. Σχετικό: http://cornel.capitalblogs.gr/showArticle.asp?id=42440&blid=95

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Άσχετο: Έχω ξεκινήσει τελευταία να διαβάζω τον 1ο τόμο του Κεφαλαίου. Έπεσα στο εξής που δεν καταλαβαίνω, αν μπορεί κάποιος να βοηθήσει:

    Όπως όμως και αν κατανέμεται στην διάρκεια λχ. μιας χρονιάς το σύνολο αυτών των εξόδων, πρέπει να καλύπτεται καθημερινά από τα μέσα έσοδα. Αν η μάζα των εμπορευμάτων που απαιτούνται καθημερινά για την παραγωγή της εργατικής δύναμης = Α, των εμπορευμάτων που απαιτούνται κάθε βδομάδα = Β, των εμπορευμάτων που απαιτούνται κάθε τρείς μήνες = Γ, κλπ., τότε ο καθημερινός μέσος όρος αυτών των εμπορευμάτων = (365Α+52Β+4Γ+κλπ.) / 365. Αν τώρα υποθέσουμε ότι σ' αυτή τη μάζα των εμπορευμάτων που είναι αναγκαία για την μέση - ημέρα περιέχονται 6 ώρες κοινωνικής εργασίας, τότε στην εργατική δύναμη αντικειμενοποιείται καθημερινά μισής μέρας κοινωνική μέση εργασία ή για την καθημερινή παραγωγή της εργατικής δύναμης απαιτείται μισή μέρα εργασίας.

    Το ερώτημα είναι, πώς οι 6 ώρες γίνονται ξαφνικά μισή ημέρα; Είναι απλά ότι ο Μαρξ αναφέρεται εδώ στην ημέρα ως «ώρες ηλιοφάνειας» (δηλ 1 ημερολογιακή ημέρα = 12 ώρες «μέρα» + 12 ώρες νύχτα, άρα και μισή «ημέρα» = 6 ώρες) ή κάτι άλλο που χάνω;

    Ευχαριστώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ξέχασα, το σημείο αυτό είναι στον 1ο τόμο, κεφάλαιο 4ο - Μετατροπή του χρήματος σε κεφάλαιο, μέρος δεύτερο, παράγραφος 3. Αγορά και πούληση της εργατικής δύναμης, σελίδα 185.

      Διαγραφή
  3. Σεχτάρ ο Τρομερός27 Μαρτίου 2015 στις 10:55 μ.μ.

    krs,
    Προφανώς προϋποθέτει εργάσιμη ημέρα (Arbeitstag) 12 ωρών (δηλαδή 12-ωρο εργασίας). Αρα οι 6 ώρες, που είναι το μισό του 12-ωρου, αντιστοιχούν σε μέση κοινωνική εργασία μισής μέρας, αφού το 12-ωρο αντιστοιχεί σε μία ολόκληρη μέρα. Το νόημα της περιόδου αυτής είναι πως για την ημερήσια (ημερολογιακά) αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης χρειάζεται ένα κλάσμα της (μέσης κοινωνικής) εργάσιμης ημέρας, που εδώ, για διδακτικούς λόγους, υποτέθηκε πως είναι οι έξι από της δώδεκα, δηλαδή το μισό.
    Κατανόησέ το έτσι και δεν θάχεις χάσει τίποτε απο την ουσία, που θέλει να σου μεταδώσει ο Κάρολος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Σεχτάρ ο Τρομερός27 Μαρτίου 2015 στις 11:08 μ.μ.

    ..."οι έξι από τις δώδεκα"....

    "Παραδρομή" = Βιασύνη η επιπολαιότητα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ Σεχτάρ. Δεν πήγε καθόλου το μυαλό μου στο ότι τον 19ο αιώνα το 12ώρο, εργασίας, ήταν κάτι τόσο σύνηθες που να το παίρνει ο Μάρξ ως αυτονόητο.

      Διαγραφή
  5. Σεχτάρ ο Τρομερός28 Μαρτίου 2015 στις 4:01 μ.μ.

    Ναι, όπως πάει να ξαναγίνει και τώρα για όλους (γιατί για πολλούς είναι ήδη βίωμα)....
    Οντως το 12-ωρο επανέρχεται συχνά μέσα στα γραφτά του "Μαυριτανού". Ηταν ο κανόνας της εποχής.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ

Είμαστε ανοιχτοί σε όλα τα σχόλια που προσπαθούν να προσθέσουν κάτι στην πολιτική συζήτηση.

Σχόλια :
Α) με υβριστικό περιεχόμενο ή εμφανώς ερειστική διάθεση
Β) εκτός θέματος ανάρτησης
Γ) με ασυνόδευτα link (spamming)
Δ) χωρίς τουλάχιστον ένα διακριτό ψευδώνυμο
Ε) που δεν σέβονται την ταυτότητα και τον ιδεολογικό προσανατολισμό του blog

ΘΑ ΔΙΑΓΡΑΦΟΝΤΑΙ.

Παρακαλείστε να γράφετε τα σχόλια σας στα Ελληνικά

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.